Ze is stikzenuwachtig. En ze roept het al weken, elke keer als ik haar zie voor de wekelijkse huiswerkbegeleiding. Ik probeer haar – een beetje streng zelfs – in te prenten dat zenuwen niet helpen, oefenen wel. ‘’Maar toch ben ik hartstikke zenuwachtig, en als ik er straks zit is het nog veel erger.’’ Vandaag heeft ze haar eerste eindexamen Nederlands, en ik denk aan haar.
Tja, ik was ook zeker gespannen in mijn eindexamentijd. En daarna op de universiteit bij het verdedigen van mijn stageonderzoeken. Ook later als adviseur bij presentaties die bij zorginstellingen moest geven. En onlangs nog bij een pitch voor mijn eigen bedrijf op een netwerkbijeenkomst.
Er is één ding dat mij altijd helpt: voorbereiden.
Soms slaat het door. Dan heb ik mijn verhaal te veel dichtgetimmerd en werkt het tegen me als ik bijvoorbeeld een presentatie om moet gooien omdat het publiek daarom vraagt. Maar in de basis geeft voorbereiding mij een zeker gevoel en dat straal ik op het moment suprême ook uit.
Zomaar schrijven werkt niet
Ook bij mijn schrijfopdrachten ben ik van een gedegen voorbereiding. Ik ga niet zomaar wat schrijven. Dat werkt bij mij niet. Bij elke professionele tekstschrijver werkt dat niet, durf ik wel te stellen. Een tekst heeft een opbouw en logische en begrijpelijke inhoud nodig. Dat helpt de lezer om door te lezen en de inhoud goed in zich op te nemen.
Wat zijn mijn vijf stappen voor houvast?
- Stap 1: ik begin met vragen te stellen, om de vraag van mijn klant helder te krijgen. Vragen als:
– Wie wil je bereiken?
– Wat is je doel?
– Wat is je boodschap?
– Waarmee zitten je lezers?
– Wat bied je voor oplossing?
– Waar en wanneer kunnen ze wat verwachten? - Stap 2: ik schrijf een structuur uit voor de tekst. Noem het een bouwplan of tekstschema. Aan de hand van het doel van de tekst en de tekstvorm (bijvoorbeeld een brief, persbericht, artikel, foldertekst, blog, webtekst) weet ik wat de opbouw moet worden. Zo werk ik voor een persbericht met een piramideopbouw. Een goede brief kent een inleiding, een kern, opgesplitst in een aantal alinea’s en een slot.
Voor de inhoud van de tekst bepaal ik aan de hand van de antwoorden op mijn vragen wat de hoofd- en bijzaken zijn en in welke volgorde ik ze aan bod laat komen. - Stap 3: ik schrijf nu pas de onderdelen van de tekst uit. Ik gebruik de antwoorden op de vragen die ik mijn klant stelde. Soms is er een website of folder waar ook een en ander vanaf te leiden is.
- Stap 4: na de eerste ronde schrijven check ik opnieuw of de gekozen structuur voldoende naar voren komt, of de onderdelen goed op elkaar aansluiten qua inhoud en of de tekst qua schrijfstijl goed in elkaar overloopt. En ik daarnaast check ook altijd of ik de antwoorden op de gestelde vragen duidelijk heb verwerkt.
- Stap 5: op een gegeven moment gaat het concept naar mijn opdrachtgever voor een reactie. Met zijn feedback volgt meestal een tweede ronde met aanpassingen of soms een heel ander voorstel. Mijn leidraad blijft altijd de structuur en de input van mijn opdrachtgever.
Voorbereiden scheelt uiteindelijk veel schrijftijd.
Qua tijdsbesteding denk ik dat ik de helft van de tijd bezig ben met het bedenken, checken en handhaven van de structuur en de informatie die in de tekst verwerkt moet worden. Dat lijkt best veel. Maar het is de moeite waard. Het geeft houvast en het scheelt ook veel werk bij het schrijven zelf. Je schrijft gericht en je weet naar welk volgend onderdeel in de tekststructuur je toewerkt. Dat geeft zekerheid én betere teksten.
Het is een cliché waar ik echt in geloof: voorbereiding is het halve (schrijf)werk.